05514398282
[email protected]
Altın Orda, Altın Ordu Devleti (Tatar Türkçesi: ????? ???? / Altın Urda, Moğolca: ????? ??? / Altan Ord), Bir Türk-Moğol hanlığıdır. Moğol İmparatoru Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmıştı. Seyhun Irmağı ile Balkaş Gölü"nün batısındaki yerleri büyük oğlu Cuci Han"a vermişti. Cuci Han"ın küçük oğlu Batu Han, batıya doğru giriştiği seferlerle bu toprakları genişletti. Cuci"nin toprakları sonradan Batu Han ile ağabeyi Orda Han arasında paylaşıldı. Balkaş ile Aral gölleri arasındaki ve Seyhun Irmağı"nın güneyindeki yerler Orda"ya verildi. Harezm ve yeni alınan topraklar Batu"un yönetimine bırakıldı. Orda"nın yönetimindeki doğu bölgesine Ak Orda, Batu"un yönetimindeki batı bölgesine de Gök Orda adı verildi. Gök Orda sonradan Altın Orda olarak adlandırıldı.
1242"de Altın Orda Devleti"ni kuran Batu Han, İdil Nehri"nin aşağı havzasındaki Saray kentini kendine başkent edindi ve topraklarını genişletti. 1256?da Batu Han öldüğünde devletin sınırları Kıpçak Bozkırı"nı (Deşt-i Kıpçak), İdil"in aşağı ve orta havzasını, Seyhun ve İdil ırmakları arasındaki Aral Gölü yöresini, Kafkaslar"ın Azerbaycan"a kadar olan kesimini kapsıyordu. Altın Orda Devleti, Lehistan (Polonya) ve Litvanya"yı vergiye bağlamıştı.
Batu Han"ın yerine Berke Han geçti. Berke Han, İslam dinini benimsedi ve Moğolların bir başka kolu olan İlhanlılarla savaştı. Bulgaristan"da Bizans ordusunu yendi. 1260"ta, ortaçağın en büyük kentlerinden biri sayılan Saray Berke kentini kurdu.
Berke Han"ın ölümünden sonra Mengü Timur Han, Özbek Han ve Canıbek Han Altın Orda Devleti?nin gücünü korudular. Canıbek Han"ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı. Toktamış Han 1380"de Timur"un desteğiyle tahta çıkarak bu çatışmalara son verdi. Daha sonra Timur?un Altın Orda topraklarına sefer düzenlemesi ve taht kavgalarının yeniden başlaması Altın Orda Devleti"ni güçsüz düşürdü. Bu kavgalarla parçalanan Altın Orda Devleti topraklarında Kazan Hanlığı, Kırım Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Nogay Hanlığı, Sibir Hanlığı kuruldu ve daha sonra Rusya Çarlığı olacak Moskova Knezliği bağımsız kaldı.[2] Moskova Knezliği dışında kalan toprakları Kırım Hanlığı ele geçirdi ve 1502"de Altın Orda Devleti tarihten silindi.
Altın Orda Devleti"de yönetsel konular soyluların oluşturduğu Kurultay"da görüşülür ve karara bağlanırdı. Topraklar ve otlaklar Moğol soylularının elindeydi. Halk bu toprakları işler, ürünlerin belirli bir bölümünü bağlı oldukları beye verirdi. Göçebe bir toplumdan gelen Altın Orda hükümdarları, göçebeleri yerleşik düzene geçirmeye çalıştılar. Aşağı İdil"de 20"den çok kent kurdular. Bu kentlerin en büyüğü olan Saray Berke?nin nüfusunun 100 binden daha fazla olduğu sanılır.
Kaynak: tr.wikipedia.org
| ||||||||||||||||
